Als je moeder je niet meer herkent
Als je wel eens een praatje hebt gemaakt met iemand met dementie, dan vond je dat misschien behoorlijk ongemakkelijk. Middenin het gesprek merk je ineens dat de ander niet meer weet waar het gesprek over gaat of dat ze eigenlijk niet meer goed weten wie je precies bent. Je doet je best om op een ‘normale’ manier contact te leggen, maar steeds merk je dat de ander niet reageert op de manier die volgens jou normaal is. Ging je daardoor zelf steeds meer praten of wist je juist niks meer te zeggen? Misschien ging je zelfs wel praten alsof je het tegen een kind had. Al met al een lastige situatie. Moet je je nu eens voorstellen dat die ander je moeder is. Of je vader, je partner of je beste vriendin.
Dementie is een veel voorkomende ziekte die de familiebanden behoorlijk kan verstoren. Karin Kuhlmann is coach en dementieconsulent en helpt mensen het contact te herstellen. Ze werkt al jaren met mensen met dementie en hun netwerk van familie, vrienden en hulpverleners. We ontmoeten haar in het Staten Bolwerk waar ze ons tijdens een wandeling in het park vertelt over haar werk, haar ervaringen en het belang van goede begeleiding voor alle betrokkenen.
Nooit meer hetzelfde maar wel met liefde en respect
“Het is belangrijk dat er hulp is voor mensen die de zorg dragen voor iemand met dementie. Want hoewel de wereld voor een persoon met dementie steeds onbegrijpelijker wordt, wordt die persoon ook steeds onbegrijpelijker voor de wereld om hen heen.” legt Karin uit. “Voor volwassen kinderen is het ontzettend pijnlijk om iemand die ze door en door kenden, te zien veranderen in iemand met wie ze nauwelijks nog een normaal gesprek kunnen voeren.” Karin helpt ze om hiermee om te gaan. Enerzijds door hen inzicht te geven dat hun dierbare, door dementie, de wereld anders beleeft dan voorheen. Begrip helpt al een heleboel.
Daarnaast gaat ze samen met hen op zoek naar een manier om weer met respect en liefde een band op te bouwen met hun familielid. Het feit dat die band anders is dan voorheen, hoeft daarin geen belemmering te zijn. Het betekent alleen dat je moet leren accepteren dat je vader of moeder nooit meer dezelfde zal worden. Dat is een pijnlijk proces maar het is beter dan er tegen te blijven vechten. Karin’s aanpak is zeer praktisch waardoor haar cliënten vaak al binnen korte tijd een enorme verandering waarnemen in het contact en de omgang tussen henzelf en de ander.
“HET IS GEK OM JE MAN, DIE ALTIJD STERK EN ACTIEF WAS, NU INEENS MET EEN PLUCHE KNUFFELDIER INEENGEDOKEN IN EEN STOEL TE ZIEN ZITTEN.”
Karin Kuhlmann
Meegaan in het ‘hier en nu’
“Iedere situatie is uniek. Allereerst is niet iedere persoon op dezelfde manier dement en daarnaast is ook de relatie tussen iedere betrokkene weer anders.” vertelt Karin. “Als je nooit een hele warme band met je moeder had en je nu ineens intensief voor haar moet gaan zorgen, dan roept dat behoorlijk wat tegenstrijdige gevoelens op. Of als je man altijd sterk en actief was en je hem nu ineens met een pluche knuffeldier ineengedoken in een stoel ziet zitten. De emoties waar mensen mee te maken krijgen lopen uiteen van verdriet, woede, frustratie en verlies. Ik probeer met ieder familielid persoonlijk te kijken waar zij het meest tegenaan lopen en daar aan te gaan werken.”
Dianca Schussler onderschrijft de meerwaarde van Karin’s aanpak. Toen haar vader begon te dementeren ging ze op zoek naar informatie die haar kon helpen hiermee om te gaan. Er is op internet veel te vinden maar pas toen ze een bijeenkomst van Karin bijwoonde, viel het kwartje. “Karin heeft me geleerd om met aandacht naar mijn vader te kijken en met hem mee te gaan in zijn ‘hier en nu’. Hierdoor hoef ik niet mijn waarheid of realiteit aan hem op te dringen. Hij leeft in een wereld waar mijn moeder nog leeft en hij gewoon in de auto kan stappen om naar zijn werk te gaan. Waarom zou ik hem pijn moeten doen door keer op keer te zeggen dat zijn vrouw is overleden? Ik heb mijn vader opnieuw moeten leren kennen, maar dat heeft me tegelijk ook weer een band met hem gegeven. Als we samen wandelen voel ik geen verdriet of frustratie maar geniet ik gewoon van het moment met mijn vader. Ik gun iedereen in deze situatie dat ze iemand als Karin ontmoeten.”
Tegenstrijdige belangen
Niet alleen familieleden komen met hun vragen bij Karin, maar ook zorgprofessionals. Want ook zij lopen regelmatig tegen obstakels aan in het contact met hun cliënten. Ze zien bijvoorbeeld een bewoner in hun groep die elke dag weer probeert de afdeling af te lopen om op zoek te gaan naar hun eigen huis. Het is de taak van de hulpverlener om de veiligheid van de bewoners te waarborgen en dus blijven ze maar zeggen: “Ga zitten, meneer De Jong. U bent al thuis.” Ze posteert zich voor de deur waarop meneer De Jong woedend uitroept dat hij hier helemaal niet woont en blijft proberen de deur uit te lopen. Hoe kun je liefdevolle zorg bieden aan iemand die denkt dat je hem kwaad wilt doen?
“IK GUN IEDEREEN IN DEZE SITUATIE DAT ZE IEMAND ALS KARIN ONTMOETEN.”
Dianca Schussler
Contact maken vanuit een andere realiteit
“Ik zie het keer op keer.” zegt Karin terwijl we even stilstaan in de schaduw van een grote boom. “Ze bedoelen het goed maar het blijft pijnlijk om binnen te komen op een afdeling en een verzorgende heel hard en langzaam tegen een bewoner te horen roepen: “Zo, nu gaan we even gezellig knutselen!” Die verzorgende probeert contact te maken, doet haar best het leuk te maken voor haar cliënt, maar ziet niet dat haar cliënt niet in dezelfde realiteit zit als zij. Wanneer ze leert om op een andere manier te kijken naar haar cliënt en anders te reageren, komt er meer rust en minder stress bij zowel haar als de ander.”
Doodmoe, niet begrepen en in conflict
Doordat het zo moeilijk is om je in te leven in de beleving van de persoon met dementie en contact maken soms bijna niet te doen is, lopen we vast. We proberen dan op allerlei manieren zelf invulling te geven aan wat wij denken dat iemand nodig heeft. Dat leidt vaak tot conflicten en frustratie aan beide kanten. “Ik ontmoet vaak volwassen kinderen die doodmoe zijn van het zorgen, die zich niet begrepen voelen en die hierdoor in conflict zijn geraakt met andere familieleden. En dan hebben we het nog niet eens gehad over hoe het voor die dementerende persoon zelf is om ‘normaal’ met andere mensen om te moeten gaan. Ik weet uit ervaring dat het allemaal zoveel makkelijker kan. Door de situatie vanuit een ander perspectief te bekijken kun je deze ombuigen en die laatste levensfase op een fijne manier samen doorbrengen.”
Rust en de kans om weer contact te hebben zonder strijd
Als jij ook de (gedeeltelijke) zorg draagt voor iemand met dementie en je herkent in bovenstaande situaties, neem dan contact op met Karin voor een kennismakingsgesprek. In dat gesprek bepalen jullie waar je precies op vastloopt, waarna Karin samen met jou praktisch aan de slag gaat om die obstakels weg te nemen. Of het probleem nu vooral in jouw hoofd zit of dat er echt iets moet veranderen aan de situatie, het uitgangspunt is hetzelfde: het begrijpen en accepteren van de ziekte waardoor je er op een meer natuurlijke manier mee om kunt leren gaan. Het zal je rust geven en de kans om zonder strijd en frustratie contact te hebben met je vader, moeder of cliënt. Meer informatie en contactgegevens vind je op www.konvida.nl of bel: 06 44 57 21 12
Fotografie: Sandra Reeb-Gruber
Tekst
Beeld
OOK LEUK
Paramedisch natuurgeneeskundig therapeut Alexia Venema weet als geen ander hoe de natuur je kan helpen gezond te worden én te blijven. In 2023 viert ze het vijfjarig jubileum van haar praktijk ‘Natuurlijk Gezonder’, waar ze mensen met klachten en overgewicht met behulp van voeding helpt om weer regie te pakken over hun lijf en leven.