Tom de Haan: Zinloos Geweld
Tom de Haan, stadsdominee van Haarlem en een man met een missie. Door God naar Haarlem gestuurd om ons te bekeren, of met een boodschap van meer aardse betekenis? Haerlems Bodem heeft in ieder geval sympathie voor de manier waarop hij deze missie uitvoert. Creatief, open en eigentijds. Maandelijks verblijdt hij ons met een stukje visie.
Was er nog maar zinloos geweld
Een tijdje terug stond ik bij de ingang van de Dorpskerk in Bloemendaal. Alles was mooi en vredig, totdat mijn dochtertje van drie riep: “Lieveheersbeest!” Ik keek naar de grond en zag inderdaad een rood beest met zwarte stippen. Alleen was deze reusachtig, ter grootte van een stoeptegel.
Waar was die tegel ook al weer van? Was dat niet van zinloos geweld? Hier, voor de deur van de kerk? Zo dichtbij, dat je je afvraagt of het zinloos geweld niet misschien ín de kerk had plaatsgevonden en de tegel uit praktisch oogpunt buiten werd gelegd. Wat zou er dan gebeurd zijn? Zou het na een kerkdienst geweest zijn, uit onenigheid over de preek? Nee, zo gingen mijn gedachten, dan was het natuurlijk religieus geweld geweest en had het lieveheersbeest er niet gelegen.
Zo werd ik er weer aan herinnerd. Er was een tijd van zinloos geweld. De term werd twintig jaar geleden geïntroduceerd door Cees Bangma, districtschef van het politiekorps Midden-Friesland, die een ingezonden brief in de Leeuwarder Courant schreef naar aanleiding van de dood van Meindert Tjoelker op 13 september 1997 in het uitgaanscentrum van Leeuwarden. De Stichting Tegen Zinloos Geweld die in de jaren daarna groot en bekend werd, is inmiddels van naam veranderd in Stichting Moed en heeft geen geld meer om beschadigde of verdwenen tegels te vervangen. De ‘stille tocht’ die erbij hoorde is inmiddels gemeengoed geworden, en wordt door collega-theologen en sociologen wetenschappelijk onderzocht als een nieuw ritueel. Hoe wrang het ook klinkt: ik mis de tijd van zinloos geweld.
De term lijkt een onschuld te verraden die we de afgelopen tien jaar ergens zijn kwijtgeraakt. Zinloos geweld werd gedaan door iemand van ons, die zich om welke reden dan ook even niet kon beheersen.
De categorie ‘zinloos’ is in de verslaglegging van geweld door onze media verdwenen, terwijl de zinloosheid van vliegtuigen die tegen flats aanvliegen, van auto’s die op mensen in rijden, van steek- en schietpartijen toch voor iedereen duidelijk mag zijn. Het mag dan nu steeds meer ‘gemotiveerd’ geweld zijn, zinloos blijft het.
De term ‘zinloos geweld’ wordt nog steeds wel gebruikt hoor, maar voor zover ik kan zien vooral door journalisten die even geen tijd hebben om het hoe en waarom van een voorval precies uit te graven en daarbij liever het accent leggen op de verontwaardiging die verhalen over geweld nu eenmaal bij ons als lezer oproepen.
‘Zinloos geweld’, datgene waarvoor we lieveheersbeestjes plantten in onze trottoirs, bestaat niet meer. We zijn gaan rekenen met geweld, en weten dat we bang kunnen zijn voor verkeersgeweld, huiselijk geweld, uitgaansgeweld, racistisch geweld, religieus geweld, terroristisch geweld, psychiatrisch geweld of kindermishandeling. We mijden liever grote bijeenkomsten of volle metrostations.
Ooit aten Adem en Eva van de boom van kennis van goed en kwaad. Dat was het einde van het paradijs. Twintig jaar geleden konden we ons oprecht verbazen over geweld. Die naïviteit zijn we nu kwijt. Een weg terug is er niet. Misschien moeten we daarom maar een stichting voor zinloze liefde gaan oprichten ofzo. Of filmpjes met de Paus gaan kijken.
Tekst
OOK LEUK
Moedige Haarlemmers: Kenau en Ripperda. Redacteur Marwa vraagt zich af wat zij hebben betekend voor Haerlems Bodem?