Tom de Haan: vrijheid
Tom de Haan, stadsdominee van Haarlem en een man met een missie. Door God naar Haarlem gestuurd om ons te bekeren, of met een boodschap van meer aardse betekenis? Haerlems Bodem heeft in ieder geval sympathie voor de manier waarop hij deze missie uitvoert. Creatief, open en eigentijds. Maandelijks verblijdt hij ons met een stukje visie.
Als dominee mag je altijd lekker achter de trending topics aanhobbelen. De kerk heeft niet zo’n haast. Dus als je al murw bent door goedbedoelde voxpops over vrijheid rondom 4 en 5 mei, aarzel je misschien om verder te lezen. Wees gerust, ik ga dat niet overdoen.
Vrijheid is niet ons Nederlandse voorrecht om elke gedachte die in ons opkomt rond te toeteren, of lekker stoned op een festival rond te hangen. Echte vrijheid zou ons rillingen van angst bezorgen. Mensen zijn doodsbang voor vrijheid. Jij dus ook. Vrijheid is namelijk niet weten waar je aan toe bent. Het is alsof je midden in de woestijn staat. Dat is niet alleen maar lekker ff offline, nee, het is levensgevaarlijk!
Slavernij is het tegenovergestelde van vrijheid. Het zijn de dingen waardoor je gebonden bent en waarmee je precies weet waar je aan toe bent. Het zijn de wetten waarmee je leeft. De grap is alleen dat je met een goed verhaal slavernij prima als vrijheid kunt verkopen. De slogan: ‘Advertisement is the right to choose’, is daar een mooi voorbeeld van: een poging om reclame onlosmakelijk te verbinden met vrijheid. Maar die gedachte is net zo onwaar als de gedachte dat we in Nederland vrij zouden zijn omdat we Bevrijdingsdag kunnen vieren. Een beter, meer filosofisch voorbeeld is The Matrix, waarin mensen die in werkelijkheid aan een soort machine liggen, dankzij de virtual reality van de Matrix de indruk gegeven wordt dat ze echt aan het leven zijn. De helden die uit die Matrix willen stappen, beginnen aan het moeilijkste avontuur van hun leven. Alleen is dat wel écht leven. Zie daar dus vrijheid: Niet aan beginnen als je geen gezeik wilt. Lekker blijven liggen.
Aan de andere kant zijn noch vrijheid, noch slavernij puur los verkrijgbaar. Ze komen altijd samen. Bob Dylan zingt al heel lang: ‘Of het nou God of de duivel is, je moet ergens gehoorzaam aan zijn’. Of het nu je verslaving is, of je grote liefde. Vrijheid wordt nooit simpel. In elk geval nooit zo simpel dat wij hier in Nederland zouden kunnen doen alsof wij zo lekker vrij zijn, en die arme mensen in oorlogsgebieden niet. Noem dat geen vrijheid, maar noem het comfort. Natuurlijk is het fantastisch dat we in vrede kunnen leven, maar als tegelijk een miljoen mensen in ons land alleen mentaal overeind blijven dankzij antidepressiva dan moet je je eigenlijk serieus afvragen óf wij wel in vrede leven.
Alle lof trouwens voor de organisatie van het bevrijdingsfestival. Vrijheid moeten we vieren. Jazeker. Maar liever gedenk ik de echte mensen die uit de Matrix zijn gebroken, toen en nu, met gevaar voor eigen leven. De Matrix van het nazisme, van superioriteit, van kapitalisme, van oorlogsgeweld, of religieus extremisme, en shit ja: de Matrix waarvan ik zelf nog niet weet dat ik er in zit.
Zo, en nu even roken.
Tekst
OOK LEUK
Moedige Haarlemmers: Kenau en Ripperda. Redacteur Marwa vraagt zich af wat zij hebben betekend voor Haerlems Bodem?