Tom de Haan: Heb het lef onzeker te zijn

Columns

24 mei

Tom de Haan, stadsdominee van Haarlem en een man met een missie. Door God naar Haarlem gestuurd om ons te bekeren, of met een boodschap van meer aardse betekenis? Haerlems Bodem heeft in iedergeval sympathie voor de manier waarop hij deze missie uitvoert. Creatief, open en eigentijds. Maandelijks verblijdt hij ons met een stukje visie.

Heb het lef onzeker te zijn.

“Mijn paard begon van angst te hinniken, want het verstandige beest begreep best dat dit ons laatste avontuur zou zijn. Zienderogen zakten we al dieper en dieper weg… straks zou het moddergraf zich boven ons beiden sluiten. Maar toch behield ik mijn tegenwoordigheid van geest. Met krachtige greep pakte ik de staart van mijn pruik beet en trok mij en mijn paard daaraan uit het moeras. Het was wel een hele hijs, dat moet ik toegeven, maar we kwamen toch beiden weer op de vaste grond terecht.”

Dit is het bekendste fragment uit één van de verhalen van de Baron van Munchhausen. Het is symbool komen te staan voor geloof of religie. Namelijk hetzelfde trucje: jezelf aan je eigen haren uit de problemen trekken. Dat zou wel eens waar kunnen zijn.

Waar het volgens mij in de kerk om gaat, wordt heel kort neergezet door deze tuimeltekst: ‘Heb het lef onzeker te zijn.’ Is dat ook zoiets als jezelf aan je eigen haren uit het moeras trekken? Ik denk het niet. Het lef hebben, is letterlijk het ‘hart’ hebben. Heb het ‘hart’ onzeker te zijn. Durf te beseffen, dat je niets écht zeker weet. Zoals Voltaire al schreef: Onzekerheid is niet plezierig, maar zekerheid is absurd. Of de filosoof Wittgenstein die je zou kunnen samenvatten met de stelling dat zelfs kennis uiteindelijk op geloof gebaseerd is.

De wereld is volgens mij hard toe aan een pleidooi voor ‘onzekerheid’.En dat is iets anders dan ‘angst’. Want onzekerheid, is datgene wat zich in jezelf afspeelt. Angst heb je voor iets dat je vreest, voor iets dat mogelijk gevaarlijk is. Onzekerheid is gewoon ‘niet-weten’.

Net als in Amerika, waar al een angstcultuur heerst, lijkt ook in Europa angst steeds meer te worden ontdekt om mensen te beïnvloeden. Pas op voor dit! Kijk uit dat dat! Weet je wel zeker dat het goed is? Op die manier wordt steeds meer ‘onzekerheid’ verwisseld met ‘angst’. Maar dat is onterecht en gevaarlijk. Want onzekerheid is twijfel. Of sterker nog: Onzekerheid is het échte leven.

Laten we dus gewoon toegeven dat we allemaal onzeker zijn. Omdat onzekerheid iets prachtigs is. Zolang het niet overgaat in angst, is onzekerheid iets dat je moet koesteren. Je bent onzeker als je iets nieuws doet, je bent onzeker als je op onbekend terrein bent, je bent onzeker als je verliefd wordt, je bent onzeker als je nieuwe mensen ontmoet, je bent onzeker als je net vader of moeder bent geworden, kortom: op de mooiste momenten in je leven, ben je onzeker.

Wie bang is voor onzekerheid, leeft niet écht. Wie onzekerheid niet toelaat, loopt met oogkleppen van zekerheid op, en zal uit alle macht het leven proberen te controleren: Sluit het liefst een driedubbele verzekering af. Loopt het liefst geen risico. Ontmoet liever geen vreemde mensen. Houdt alles bij het bekende. En doet dus nooit iets nieuws!

Onzeker ben je, als iets niet onder controle hebt. Daarom vraagt onzekerheid om vertrouwen en om je hart. Zonder hart, zonder lef, zonder vertrouwen, kun je niet dansen, kun je geen goede relatie hebben, zonder vertrouwen wint de angst, en ben je alleen. Heb het lef om onzeker te zijn! Want alleen zo blijf je open voor wat in het leven op je af komt.

Tom de Haan

Meer horen van Tom de Haan, volg hem via Twitter.

Tekst