De kleuterkoning terug in Haarlem
In 1810 nam de tweede zoon van Lodewijk Napoleon; de vijfjarige kleuter Lodewijk Louis voor 12 dagen het koningschap van zijn vader over. De kleuterkoning (officieel koning Lodewijk Napoleon II) speelde maar wat graag in paviljoen Welgelegen. Zo zie je maar, iedereen is als koning geschikt. En dus, papa’s, mama’s in Haarlem, wie weet kan uw zoontje of dochtertje in de voetsporen van de kleine Koning Loetje treden.
De grote keizer Napoleon zond jaren eerder zijn jongere broer naar Holland en kroonde hem in 1806 tot koning. Een gekroonde gouverneur, want eigen familie was het best te vertrouwen. In amper vier jaar tijd werd broerlief Lodewijk Napoleon Bonaparte of Luigi Napoleone Buonaparte (de broers waren afkomstig van een advocatenfamilie uit Genua en geboren op het door Frankrijk ingelijfde Corsica) behoorlijk populair.
Landsbelangen
De reden dat de keizer uiteindelijk zijn broer in 1810 afzette was dat Lodewijk ‘de Goede’ of ‘Lodewijk de Lamme’ zichzelf bleef zien als een gewoon Frans staatsburger, maar juist opkwam voor de belangen van het Koninkrijk Holland. In een eerder stadium voerden de twee broers al rigoureuze plannen uit die de handel en economie van ons landje bevorderden. Wegen, kanalen, irrigatiewerken, handelsverdragen, de Kamer van Koophandel, het ondernemerschap, staatsleningen, obligaties, registratie op naam en de waterhuishouding en drooglegging via gemalen in onze polder, het zijn allemaal ideetjes die Lodewijk namens zijn broer introduceerde in ons land. Ruim voordat de in ballingschap levende Willem I er goede sier mee probeerde te maken. Het ding was dat Lodewijk in tegenstelling tot de keizer echt van Holland hield.
Konijn van Olland
Lodewijk was openlijk begaan met het Hollandse volk. Hij stak de burgers dan ook snel en graag een hart onder de riem wanneer rampen zich hadden voltrokken en mengde zich onder het volk. Qua PR was Lodewijk zijn tijd ver vooruit. Hij was sympathiek en bekwaam en zette zich voor de volle 100% in voor zijn koninkrijk en deed alle moeite om de Nederlandse bevolking en cultuur te leren kennen. Lodewijk was beslist geen ‘domkop’, maar juist zeer begaafd, een Bonaparte die veel meer verdiende dan een bescheiden vermelding in de Nederlandse geschiedenis. Van Jacob van Lennep en Willem Bilderdijk leerde hij Nederlands en op bestuurlijk niveau werd het Nederlands zelfs de officiële voertaal. Waar Alain Caron nog steeds moeite heeft met de accentuering en de klemtonen in onze taal, daar had Lodewijk te maken met dezelfde moeilijkheden. Naar het schijnt heeft de koning zichzelf in toespraken: ‘konijn van Olland’ genoemd. Bilderdijk heeft in de coulissen hard moeten lachen.
Zijn favoriete verblijf in Nederland was Paviljoen Welgelegen in Haarlem. Lodewijk zou niet vaak verblijven in zijn tot privépaleis verbouwde Paleis op de Dam. Als Lodewijks aanwezigheid in Amsterdam niet nodig was, verbleef hij het liefst in Haarlem. Ook zijn vrouw Hortense de Beauharnais verbleef uiteindelijk maar een maand in het paleis op de Dam. Ze walgde van de stank van de Amsterdamse grachten en was niet tevreden met de, naar Franse maatstaven, eenvoudige inrichting van haar salons. Haarlem was in alle opzichten beter, leuker, fraaier en groener.
De eerste echte koning van Holland
Toen zijn eerste zoon Napoleon Karel in 1807 overleed, werd Lodewijks tweede zoon Napoleon Lodewijk als 3-jarig ventje kroonprins van het Koninkrijk Holland. Toen het ‘konijn van olland’ in 1810 aftrad naar aanleiding van een conflict met zijn grote broer de keizer, werd de inmiddels 5-jarige kleuter Napoleon Lodewijk Louis op 1 juli de eerste echte koning van Holland. Zijn moeder Hortense de Beauharnais trad op als regentes.
De zelfstandigheid van ons kleine koninkrijkje duurde slechts 12 dagen. De grote keizer annexeerde Holland en hij liet de kleuterkoning naar Frankrijk overbrengen.
Haarlem als residentie
Bijna twee weken is Haarlem de residentie geweest van onze allereerste koning, een 5-jarig jochie dat graag speelde in de Hout en voor een Frans mannetje onze taal behoorlijk machtig was.
Als de grote keizer niet zo wantrouwend was geweest, dan had hij zijn broer en neefje nooit hoeven terughalen naar Parijs. Immers, Willem 1 had eerder zijn rechten over Holland opgegeven in ruil voor het Pruisische staatje Fulda. Willem leefde daar in ballingschap. Daar had niemand dus wat van te duchten. Totdat keizer Napoleon en dus ook zijn broer Lodewijk namens Holland de Slag bij Leipzig verloren in 1813 en daarmee de deur open zetten voor het naburige Fulda en Willem I om weer aanspraak te kunnen maken op Holland. In 1813 claimde Willem I dan ook het koningschap van Holland en in 1815 riep hij zichzelf uit tot koning van de verenigde Nederlanden. Willem I had zijn landje terug voor het grijpen. De machthebber was een 6-jarige kleuter die samen met zijn moeder in Frankrijk verbleef en dus Holland stuurloos had achtergelaten.
Geliefd ventje
Als moeder Hortense en vader Lodewijk het manneke Louis gewoon in Haarlem op paviljoen Welgelegen hadden laten wonen, dan had Willem I nog een behoorlijke kluif aan de Haarlemse burgerij gehad. Een klein clubje van Orangisten, aanhangers van Willem I, was naar Engeland uitgeweken en de lokale bevolking hier was er van overtuigd dat de zoon van Lodewijk best een prima koning zou kunnen worden, als hij maar ook een beetje de belangen van zijn vader zou overnemen. Willem I had in het verleden het vertrouwen van de lokale Hollandse burgerij verloren omdat hij zo nodig zijn aanspraak op Holland had verruild voor het ministaatje Fulda.
Niet voor niets plande Willem I zorgvuldig een comeback op het strand van Scheveningen. Het moest lijken op een glorieuze terugkeer van de nieuwe koning die jaren op afstand zou hebben gevochten voor zijn kroon en troon. In Den Haag en omgeving, want daar was de katholieke invloed minder sterk dan in Haarlem, daar vierde het protestantisme hoogtij en daar voelden de Orangisten zich als een vis in het water.
Spelen in de Hout
Als Lodewijk Napoleon niet persé in Amsterdam moest zijn, verruilde hij het Paleis op de Dam voor zijn Haarlemse buiten. In het witgepleisterde Welgelegen voelde hij zich goed thuis. Lodewijk Louis speelde daar onder het wakend oog van de gouvernante met andere kinderen in de Haarlemmerhout. Met de stalknecht maakte Lodewijk Louis ritjes in een ponywagen. Lodewijk organiseerde uitjes en feestjes voor zijn zoon.
Zijn laatste dagen in Nederland gebruikte hij voor het schrijven van brieven. Aan zijn broer de keizer verzocht hij te mogen aftreden, ten gunste van zijn kinderen met Hortense als regentes. De Franse keizer schreef haar terug dat hij een adjudant naar Haarlem zou sturen om Lodewijk Louis op te halen, want de keizer besloot het kind van Lodewijk en Hortense als zijn eigen zoon op te voeden.
Paviljoensclaim
In 1820 kreeg Lodewijk toestemming van koning Willem I om Nederland te bezoeken. Hij wilde wat persoonlijke zaken regelen. Zo voerde hij een proces om zijn huis in Haarlem terug te krijgen. Paviljoen Welgelegen was na het vertrek van de Fransen als vijandelijk vermogen door de Nederlandse staat geconfisqueerd. De Haarlemse rechtbank wees het verzoek af. Wilhelmina van Pruisen, moeder van koning Willem I, kon sinds haar intrek op 10 januari 1814 op Welgelegen blijven bewonen als zij in Nederland verbleef. Haar dochter en dus de zus van Willem I heette Louise. Zij kreeg een buitenhuis aan het Spaarne.
Elk jaar in juli een kleuterkoning
Net als Wilhelmina (10 jaar oud) in 1890 een regentes kreeg aangesteld, kreeg de kleine Lodewijk Louis dat ook. Alleen hij was slechts 5 en zijn koninklijke titel duurde slechts van 1 tot 13 juli in 1810.
Ik ben geen monarchist. En ik ben geen fan van kinderen. Maar, ik zou het in het belang van de geschiedenis van Nederland een mooie traditie vinden als Haarlemmers ieder jaar van 1 tot 13 juli een kind tot koning van de stad zou maken. Een beetje zoals prins carnaval elk jaar de stadssleutel van de burgemeester krijgt overhandigd en op zijn/haar onnavolgbare wijze de stad mag bestieren. Haarlem kent nagenoeg geen eigen stadse tradities zoals het Leidens Ontzet of het Beleg van Breda. Met deze traditie in wording zouden Haarlemmers elk jaar aantonen dat het koningschap nooit een door God ingegeven zending is geweest of een kwestie van een heilige bloedlijn, maar slechts een aanstelling, omdat het ooit kon. Als één keer per jaar in een paar weken tijd onze stad geregeerd zou worden door een vijfjarige van nu, dan krijgt het politieke gekrakeel ook veel minder aandacht en belang. Want, iedereen kan regeren. Als wij dat maar willen.
Hallo daar beste kleuter
Onze redacteur Loes is in het dagelijkse leven kleuterjuf en zou graag van jullie willen weten wat jullie zouden veranderen als je twee weken koning of koningin zou zijn? Kom maar op met alle leuke ideeën en plannetjes!
Tekst
OOK LEUK
Kees de Mopperaar was 'n anonieme brievenschrijver die met zijn venijnige pen het Haarlems Dagblad en de lokale politiek in zijn greep hield.